Mevsimlerin Oluşumu

Mevsimlerin Oluşumu Nasıl Gerçekleşir?

Mevsimlerin oluşumu, mevsimler nasıl oluşur?, mevsimlerin oluşması,mevsimlerin oluşumu nasıl gerçekleşir?, mevsimlerin oluşumu hakkında bilgi.

Dünya ekseninin yörünge düzlemine eğik olması ve bu açıyla birlikte Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşmasıdır. Yıl içindeki farklı sıcaklık dönemleri olan mevsimler, Dünya'nın dört önemli tarihteki konumuyla belirlenmiştir. Bu tarihler; 21 Haziran, 21 Aralık, 21 Mart ve 23 Eylül'dür.

Mevsimlerin Oluşumu

21 Haziran

Yıllık hareket sırasında Dünya'nın 21 Haziran günü geldiği konumda, Kuzey Yarım Küre Güneş'e dönüktür. Bu durumda güneş ışınları öğle vakti, Ekvator'un 23° 27' kuzeyindeki Yengeç dönencesine dik açıyla düşer. Bu tarih Kuzey Yarım Küre için yaz mevsiminin başlangıcı yani yaz gün dönümü (solstis)dür. Güney Yarım Küre'de ise kış mevsiminin başlangıcı yani kış gün dönümüdür.

Kuzey Yarım Küre

Yaz başlangıcıdır.
En uzun gündüz yaşanır.
Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz yaşanır.
Kuzey Kutup Çemberi tamamen aydınlıktır.
Güneş ışınları en büyük açıyla düşer.
Öğle vakti, yıl içinde en kısa gölge oluşur.

Güney Yarım Küre

Kış başlangıcıdır.
En uzun gece yaşanır.
Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gece yaşanır.
Güney Kutup Çemberi tamamen karanlıktır.
Güneş ışınları en küçük açıyla düşer.
Öğle vakti, yıl içinde en uzun gölge oluşur.

21 Aralık

Yıllık hareket sırasında Dünya'nın 21 Aralık günü geldiği konumda, Güney Yarım Küre Güneş'e dönüktür. Bu durumda güneş ışınları öğle vakti, Ekvator'un 23° 27' güneyindeki Oğlak dönencesine dik açıyla düşer. Bu tarih Güney Yarım Küre için yaz mevsiminin başlangıcı yani yaz gün dönümü (solstis)dür. Kuzey Yarım Küre'de ise kış mevsiminin başlangıcı yani kış gün dönümü (solstis)dür.

Güney Yarım Küre

Yaz başlangıcıdır.
En uzun gündüz yaşanır.
Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz yaşanır.
Güney Kutup Çemberi tamamen aydınlıktır.
Güneş ışınları en büyük açıyla düşer.
Öğle vakti, yıl içinde en kısa gölge oluşur.

Kuzey Yarım Küre

Kış başlangıcıdır.
En uzun gece yaşanır.
Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat gece yaşanır.
Kuzey Kutup Çemberi tamamen karanlıktır.
Güneş ışınları en küçük açıyla düşer.
Öğle vakti, yıl içinde en uzun gölge oluşur.

Mevsimlerin Oluşması

21 Mart

Dünya'nın 21 Mart günü geldiği konumda, güneş ışınları öğle vakti, Ekvator'a dik açıyla düşer. Bu tarihte her iki yarım küre güneş ışınlarını aynı açılarla alır. Kuzey Yarım Küre için ilkbahar mevsiminin başlangıcı (ekinoks)dır. Güney Yarım Küre'de ise sonbahar mevsiminin başlangıcı (ekinoks)dır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçtiğinden, Dünya'nın her yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır. Bu duruma bağlı olarak, aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda, Güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar.

Kuzey Yarım Küre

İlkbahar başlangıcıdır,
Kuzey Kutup Noktası’ nda Güneş doğar ve 6 ay sürecek gündüz başlar.
Bu tarihten sonra gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar
Bu tarihten sonra, Güneş’e doğru dönmeye başlar.
Bu tarihten sonra, güneş ışınlarının düşme açısı Güney Yarım Küre’den daha fazladır.

Güney Yarım Küre

Sonbahar başlangıcıdır.
Güney Kutup Noktası’nda Güneş batar ve 6 ay sürecek gece başlar.
Bu tarihten sonra, geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar.
Bu tarihte, Güneş’e dönük olma özelliğini kaybeder.
Bu tarihten sonra, güneş ışınlarının düşme açısı Kuzey Yarım Küre’den daha azdır.

23 Eylül

Dünya'nın 23 Eylül günü geldiği konumda, güneş ışınları öğle vakti, Ekvator’a dik açıyla düşer. Bu tarihte her iki yarım küre güneş ışınlarını aynı açılarla alır. Kuzey Yarım Küre için sonbahar mevsiminin başlangıcı (ekinoks)dır. Güney Yarım Küre'de ise ilkbahar mevsiminin başlangıcı (ekinoks)dır. Aydınlama çemberi kutup noktalarından geçtiğinden, Dünya'nın her yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır. Bu duruma bağlı olarak, aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda, Güneş aynı anda doğar ve aynı anda batar.

Güney Yarım Küre

İlkbahar başlangıcıdır,
Güney Kutup Noktası’ nda Güneş doğar ve 6 ay sürecek gündüz başlar.
Bu tarihten sonra, Güneş’e doğru dönmeye başlar.
Bu tarihten sonra gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar.
Bu tarihten sonra, güneş ışınlarının düşme açısı Güney Yarım Küre’den daha fazladır.

Kuzey Yarım Küre

Sonbahar başlangıcıdır.
Kuzey Kutup Noktası’nda Güneş batar ve 6 ay sürecek gece başlar.
Bu tarihten sonra, geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar.
Bu tarihte, Güneş’e dönük olma özelliğini kaybeder.
Bu tarihten sonra, güneş ışınlarının düşme açısı Kuzey Yarım Küre’den daha azdır.

Mevsimlerin Oluşumu Ders Notları

Not: 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde, aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçtiğinden, gece ve gündüz süreleri her iki yarım kürede farklıdır. Ancak, aydınlanma çemberi Ekvator'u yıl boyunca iki eşit parçaya ayırdığından, Ekvator'da sürekli gece ve gündüz eşitliği yaşanır.

Örnek:

Havanın bulutsuz bulunduğu bir günde, 45° enleminde yatay bir düzlem üzerine dikilen çubuğun gölgesi üzerinde yapılan gözlemlerden, çubuğun bulunduğu yerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini belirlemede yararlanılamaz?

A) Yükseltisini

B) Yerel saatini

C) Boylam derecesini

D) Bulunduğu yarım küreyi

E) Güneş ışınlarının düşme açısını

Çözüm:

Yerel saat, Güneş'in gün içindeki konumuna göre belirlenen saat olduğundan, çubuğun gölgesinden faydalanılarak yerel saat bulunabilir. Örneğin, çubuğun gölgesinin gün içinde en kısa olduğu an öğle vaktidir. Bu vakitte yerel saat 12.00 kabul edilir. Yerel saati belirlenebildiğine göre, boylam derecesi de bulunabilir. Dönenceler arasındaki bölgenin dışında, yatay düzleme dik olan cisimlerin öğle vakitlerindeki gölge yönü yıl boyunca Kuzey Yarım Küre'de kuzey yönde, Güney Yarım Küre'de güney yöndedir. Buna göre, çubuğun öğle vakti gölge yönüne bakılarak bulunduğu yarım küre belirlenebilir. Çubuğun bulunduğu enlem derecesi belli olduğuna göre, güneş ışınlarının düşme açısı hesaplanabilir. Bir noktaya güneş ışınlarının gün içinde en büyük açıyla düştüğü vakit öğle vaktidir. Buna göre, söz konusu günde güneş ışınlarının dik geldiği enlem derecesiyle çubuğun bulunduğu enlem derecesi arasındaki fark bulunur. Bulunan fark, 90° lik açıdan çıkarılır. Böylece çubuğun bulunduğu yere güneş ışınlarının düşme açısı bulunur. Çubuğun bulunduğu yerin yükseltisi, çubuğun gölgesi üzerinde yapılan gözlemlerle hesaplanamaz. Bunun için cevap A seçeneğidir.

· Not: Yatay düzleme dik bir cismin gölge boyu, güneş ışınlarının düşme açısıyla ters orantılıdır. Güneş ışınlarının dik (90°) açıyla düşmesi durumunda gölge oluşmaz. Yani gölge boyu sıfırdır. Güneş ışınlarının 45° lik açıyla düşmesi durumunda, gölge boyu cismin boyuna eşittir. Güneş ışınlarının 0° - 45° arasında bir açıyla düşmesi durumunda, gölge boyu cismin boyundan uzun olur. Güneş ışınlarının 45° - 90° arasında bir açıyla düşmesi durumunda, gölge boyu cismin boyundan kısa olur.